Konvülziyon çeşitli nedenlerle bir grup beyin hücresinin, anormal ve aşırı elektriksel boşalması sonucu, ortaya çıkan bilinç değişikliği, anormal motor hareketler, duysal bozukluklar veya otonomik disfonksiyon şeklindeki belirti ve/veya bulgulardır. Akut konvülziyon (nöbet) çocukluk çağının en sık görülen nörolojik hastalığıdır. Akut konvülziyon nedenlerinden en önemlisi febril konvülziyonlardır (ateşli nöbetler) (FK). Toplumdaki sıklığı %3-4 olarak bildirilmektedir. Febril konvülziyon dışında metabolik dengesizlikler (kan şekeri düşüklüğü, kanda tuz, kalsiyum, magnezyum düşüklüğü), enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit), travmalar, beyin kanamaları ve zedelenmeleri (subdural, epidural, subaraknoid kanamalar, difüz aksonal zedelenme), beyin damarlarındaki bozukluklar (inme, kanama, hipertansiyon), zehirlenmeler, metabolik hastalıklar (aminoasidüriler, üre siklus defektleri, organik asidemiler), ilaçlar, genetik hastalıklar nöbet ile başvuran bir çocukta düşünülmelidir (Tablo 1).

 

Tablo:1 Çocuklarda akut konvülziyon (nöbet ) nedenleri

Enfeksiyonlar
Metabolik bozukluklar
Travma
Hipoksik iskemik olaylar
Metabolik hastalıklar
Vasküler nedenler
Zehirlenmeler
Febril konvülziyon
Genetik hastalıklar
Tümörler
Epilepsi

Nöbetler jeneralize (yaygın) veya fokal (tek bölgeden kaynaklanan) olabilir. Nöbetle başvuran bir hastanın değerlendirilmesinde doktor öncelikle hastanın vital bulgularının normal olduğundan ve nöbet aktivitesinin durmuş olduğundan emin olmalıdır. Ayrıntılı ve dikkatli alınmış bir öykü ve yapılan fizik muayene istenecek tetkiklere yol gösterir. Öyküde nöbetin gelişme şartları ve nöbet sırasındaki hareketleri, nöbetin fokal veya jeneralize olup olmadığı sorgulanmalıdır. Fokal nöbetler motor veya duyusal semptomlar içerebilir. Başın tek tarafa dönmesi, tek taraflı klonik aktivite, otomatizmalar (yalanma, çiğneme, çekiştirme gibi) nöbetin tek bölgeden olduğunu düşündürür. Fokal nöbetlerde neden olarak yapısal bir lezyon varlığı mutlaka düşünülmelidir. Nöbetin süresi, inkontinans, pos-iktal bulgular sorgulanmalıdır.  Hastanın kullandığı ilaçlar, nörolojik gelişim öyküsü, ailede epilepsi öyküsü, ayırıcı tanıda yardımcı olabilir.

Lomber ponksiyon (bel suyu) (LP) afebril çocuklarda önerilmemektedir. Febril konvülziyon ön tanısı olan olgularda menenjit insidansı %2-5 oranında bildirilmiştir. Amerikan Pediatri Akademisi’nin 2011’de yayınladığı kılavuza göre FK’de LP endikasyonları aşağıdaki gibidir (2).

Fizik muayenede, ense sertliği, Kernig ve Brudzinski’s bulgusu gibi meninks irritasyon kanıtları olan, öyküde ya da muayenede menenjit ya da intrakraniyal enfeksiyon olabileceğini düşündürecek herhangi bir bulgusu olan her çocuğa,
6-12 ay arası FK geçirme yakınması ile başvurmuş, Haemophilus influenza type b (Hib)  ya da Streptococcus pneumonia aşıları yapılmamış ya da aşılama şeması tamamlanmamış her çocuğa,
İlk komplike FK’de ve letarji devam ediyorsa,
Öncesinde antibiyotik kullanım öyküsü olan ve FK yakınması ile başvurmuş çocuklarda, 5 yaşından büyük ilk kez FK geçiriyorsa (ansefalit ve menenjit dışlamak için) klinik ve laboratuar bulguları ile değerlendirerek yapılabilir.

       Ayrıca hastanın nöbet sonrası şuur durumu düzelmiyorsa veya menenjit veya ensefalitten şüpheleniliyorsa LP mutlaka düşünülmelidir. Görüntüleme öykü ve fizik muayene bulgularına göre yapılmalıdır. Basit FK’de görüntüleme gerekmemektedir. Ateşsiz nöbetlerde hastanın şuuru açılmıyorsa, fokal nörolojik bulguları varsa, travma öyküsü varsa veya hastanın kliniği kanamayı düşündürüyorsa, hastada malignite öyküsü varsa acil görüntüleme istenmelidir. Acil görüntüleme genellikle bilgisayarlı tomografi olarak yapılabilmektedir.  Bu şartlar dışında görüntüleme tekniği olarak manyetik rezonans görüntüleme (MRG) çocuğun radyasyondan korunması ve tomografiye göre daha ayrıntılı olması nedeniyle tercih edilmelidir.

Ayırıcı tanıda katılma nöbetleri, senkop, distoni, migren, paroksismal vertigo, stereotipik hareketler, psikojen nöbetler düşünülmelidir.

Araştırmalarda tekrar riskini belirleyen en etkin tetkik elektroensefalografi (EEG)’dir. Tekrar riskini etkileyen diğer faktörler semptomatik etiyoloji, FK öyküsü, uyku nöbetleri, Todd paralizisi’dir .

Çocuklarda çok nadir durumlar dışında ilk nöbette tedavi önerilmemektedir. Hastanın nörolojik muayenesi normal, bilinen bir nörolojik hastalığı ve yapısal beyin anomalisi yoksa hasta antiepileptik başlanmadan takibe alınmalıdır.